Δεν θέλει πολύ μια σπίθα για να γίνει πελώριες φλόγες και να καταπιεί ένα δάσος. Ωστόσο, μέχρι να λάβουν κλήση για βοήθεια οι ομάδες διάσωσης και να φτάσουν επιτόπου, μπορεί να χρειαστεί πολύ περισσότερος χρόνος — ιδίως σε απομακρυσμένες, ορεινές περιοχές. 

Πυροσβέστες έχουν τοποθετηθεί εκ των προτέρων σε περιοχές υψηλού κινδύνου 

Στις δασικές πυρκαγιές η ταχύτητα της αντίδρασης είναι κρίσιμη και κάθε δευτερόλεπτο μετράει. Γι' αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκ των προτέρων τοποθετήσει πυροσβέστες, με στρατηγικό τρόπο, σε περιοχές υψηλού κινδύνου, κυρίως στα νότια της ηπείρου. Οι πυροσβέστες είναι σε επιφυλακή όλους τους θερμούς μήνες του καλοκαιριού, έτοιμοι να βοηθήσουν όσους και όσες είναι στην πρώτη γραμμή όσο πιο γρήγορα γίνεται. 

Όμως, το πρόγραμμα δεν είναι μόνο για την ενίσχυση των εθνικών ικανοτήτων πυρόσβεσης — είναι και για την ανταλλαγή γνώσεων, εμπειριών, και βέλτιστων πρακτικών. Βοηθά στην προετοιμασία των πυροσβεστών από τις βόρειες περιοχές —όπου οι δασικές πυρκαγιές ήταν κάποτε σπάνιες, αλλά γίνονται όλο και συχνότερες λόγω της κλιματικής αλλαγής— οπότε οι δεξιότητες αυτές γίνονται αναγκαίες για το μέλλον. 

Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για αυτή την εκ των προτέρων τοποθέτηση, που ξεκίνησε ως πιλοτικό έργο το 2022, διευρύνεται συνεχώς — από 236 πυροσβέστες και 6 χώρες προέλευσης το πρώτο έτος σε 671 πυροσβέστες από 14 χώρες σήμερα. 

Το 2022 τοποθετήθηκαν εκ των προτέρων 236 πυροσβέστες 

Το 2025 τοποθετήθηκαν εκ των προτέρων 671 πυροσβέστες

Πρόσφατα επισκεφθήκαμε 2 από τις 6 ομάδες που έχουν τοποθετηθεί στην Ελλάδα, στη Νέα Μάκρη, κοντά στην Αθήνα — μία από τη Ρουμανία και μία από τη Γαλλία. Ας δούμε τα σημαντικότερα σημεία.

Από Ιούλιο έως Σεπτέμβριο, σχεδόν 680 πυροσβέστες από 14 ευρωπαϊκές χώρες — Ιταλία, Ρουμανία, Γερμανία, Σλοβακία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Μολδαβία, Τσεχία, Αυστρία, Γαλλία, Λετονία, Μάλτα, Εσθονία και Ολλανδία — είχαν τοποθετηθεί εκ των προτέρων, στρατηγικά, σε περιοχές υψηλού κινδύνου της Γαλλίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας.

Η Ελλάδα υποδέχθηκε 6 ομάδες από την Αυστρία, τη Βουλγαρία, την Τσεχία, τη Γαλλία, τη Μολδαβία και τη Ρουμανία. 

Ο αντιπύραρχος Βασίλειος Μπίκας είναι ο κύριος αξιωματικός-σύνδεσμος του προγράμματος της ΕΕ για την εκ των προτέρων τοποθέτηση πυροσβεστών στην Ελλάδα, από το 2022. 

«Με την κατάλληλη προετοιμασία, μπορείτε να φτιάξετε μια δυνατή ομάδα — να γνωριστείτε, να μάθετε ο ένας το όνομα του άλλου, ακόμη και να κατανοήσετε ο ένας την πορεία ζωής του άλλου. Έτσι, θα έχετε καλύτερες επιδόσεις, όταν χτυπήσει η πραγματικότητα — η δασική πυρκαγιά.» 

Όταν δεν είναι σε κάποια κατάσβεση, οι προτοποθετημένες ομάδες συμμετέχουν σε θεωρητικά μαθήματα ή εξασκούνται σε πρακτικές δεξιότητες.  

Ασκήσεις προσομοίωσης των πραγματικών συνθηκών, που διεξάγονται στη βάση των επιχειρήσεων ή στο πεδίο, δοκιμάζουν τις δεξιότητες πυρόσβεσης των ομάδων και την ικανότητά τους για διεθνή συνεργασία, υπό ασφαλείς και ελεγχόμενες συνθήκες — προωθώντας παράλληλα την ανταλλαγή γνώσεων μέσω της εφαρμογής στην πράξη. 

Σε ημέρες με υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς, οι ομάδες είναι στρατηγικά τοποθετημένες κοντά σε δάση και άλλους χώρους πρασίνου, ώστε να μπορούν να αντιδρούν ταχύτερα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. 

Ο Νικολά είναι ο επικεφαλής της γαλλικής ομάδας από την Κορσική που έχει τοποθετηθεί στην Ελλάδα. 

«Είναι η τρίτη φορά που η μονάδα μου έχει τοποθετηθεί εκ των προτέρων εδώ στην Ελλάδα και κάθε φορά είμαστε πολύ χαρούμενοι που μπορούμε να βοηθήσουμε. Ελπίζουμε ότι θα αντιμετωπίσουν όσο το δυνατόν λιγότερες πυρκαγιές στη χώρα τους· παρόλ’ αυτά, είμαστε πάντα έτοιμοι να βοηθήσουμε, αν χρειαστεί.» 

Σε περίπτωση πυρκαγιάς, οι τοπικές δυνάμεις —εν προκειμένω, οι ελληνικές αρχές— αναλαμβάνουν την καθοδήγηση και τον συντονισμό μέσω των αξιωματικών-συνδέσμων των προτοποθετημένων ομάδων, οι οποίοι διαβιβάζουν τις οδηγίες στα πληρώματά τους. 

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας, ξέσπασε μια δασική πυρκαγιά περίπου 20 χλμ. από την επιχειρησιακή βάση στη Νέα Μάκρη, στην περιοχή της Παιανίας, η οποία απειλούσε:

• κρίσιμες εγκαταστάσεις
• μικρές βιομηχανίες
• πολλά σπίτια 

Τόσο η ρουμανική όσο και η γαλλική ομάδα κινητοποιήθηκαν για την κατάσβεση. 

Υπό τον συντονισμό των ελλήνων αξιωματικών-συνδέσμων, αμφότερες οι ομάδες της ΕΕ ενσωματώθηκαν στην επιχείρηση και αναπτύχθηκαν σε 2 τομείς για να βοηθήσουν στον περιορισμό και την κατάσβεση της πυρκαγιάς. 

Χάρη στις κοινές τους προσπάθειες, η κατάσταση τέθηκε σχετικά γρήγορα υπό έλεγχο. 

Οι κάτοικοι, μεταξύ των οποίων και ευάλωτοι ηλικιωμένοι, παρακολούθησαν την επιχείρηση να εξελίσσεται. Κάποιοι μάλιστα έπιασαν κουβάδες και λάστιχα ποτίσματος για να προστατέψουν τα σπίτια και τη γη τους. 

Η ταχύτητα της αντίδρασης μπορεί να κάνει τη διαφορά, σώζοντας ζωές και προστατεύοντας ολόκληρες κοινότητες από καταστροφικές ζημιές. 

Η εκ των προτέρων τοποθέτηση των ομάδων συμβάλλει επίσης στην προετοιμασία τους για μελλοντικές διεθνείς αποστολές στο πλαίσιο του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ, διασφαλίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι ο εξοπλισμός τους είναι συμβατός. 

Για παράδειγμα, σε κάποιες μάνικες, τα ρακόρ μπορεί να μην ταιριάζουν χωρίς κάποιον αντάπτορα ή πρόσθετο σύνδεσμο. Εντοπίζοντας από πριν τα προβλήματα αυτά οι ομάδες μπορούν να βρίσκουν λύσεις και να αποφεύγουν καθυστερήσεις όταν ξεσπάει μια κρίση, που κάθε δευτερόλεπτο μετράει. 

Τέλος, το πρόγραμμα έχει επίσης να κάνει με τη εμπιστοσύνη, τις στενές συναδελφικές σχέσεις και τη φιλία. Αυτό το ευρωπαϊκό ομαδικό πνεύμα αποδεικνύεται πολύτιμο σε κάθε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην ΕΕ. 

«Οι πυροσβέστες είναι μια οικογένεια. Όπου κι αν βρεθούμε στη δουλειά μας, είμαστε ενωμένοι σαν μια γροθιά. Αυτό είναι το πιο σημαντικό. Κάνουμε τα πάντα σαν μια οικογένεια», μας λέει η Σιμόνα Κοζοκάρ από τη ρουμανική ομάδα.

Καθώς ο κίνδυνος των δασικών πυρκαγιών αυξάνεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, η ΕΕ συνεχίζει να επενδύει σε μέτρα πρόληψης και ετοιμότητας, όπως η αγορά πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων. Τα πρώτα ελικόπτερα αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία το επόμενο έτος. 

Η πρωτοβουλία της εκ των προτέρων τοποθέτησης παίζει επίσης βασικό ρόλο στην ετοιμότητα απέναντι στις δασικές πυρκαγιές, χάρη στην αφοσίωση και την αλληλεγγύη όλων των ομάδων υποδοχής και των ομάδων που συμμετέχουν. 

Πηγή και φωτογραφία: greece.representation.ec.europa.eu